Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 40
et apud eos ita fit, sicut a nobis in destillatoriis. Nihilominus
et
calor multus occidit animal, foras educendo spiritus et vasa
frangendo
dissolvendoque, per accidens perimendo, non per se. Nam
eductus spiritus in aërem,
vitam vivit aëream, oblivisciturque hanc,
quam inclusus vixit.
Galenus quoque declarat esse calorem nativum:
nam frigidam devorans
cicutam, moritur homo. Ego autem nil credo
cicutae frigus occidere; cum nivis frigus
copiosius, robustiusque
non occidat, si deglutiatur. At omnia venena necant, aut
quia corrodunt
viscera, et spiritum robore vincunt, inficiuntque; sicut
calx,
mercurius, etc. aut quia copiam viscosorum vaporum in cerebrum
mittunt,
aliaque in vasa, in quibus habitat spiritus, intercluduntque
obstruuntque ita, ut
spiritus intermanere aut perambulare nequeat:
sed ab ipsis suffocatur priusquam eos
possit dissolvere, vincere
et in spiritum convertere. Hinc patet contra Aristotelem animam
sensitivam non esse incorpoream,
impassibilemque, sed tenuissimum,
volatile corpus. Non enim res corporea incorporeae
obstruat viam,
aut mortem afferat.
~ Cum homo laboraverit, languescit, quoniam
paucos habet spiritus,
eo quod a labore attenuati exhalarint multi in aërem:
Ideoque
manducando aut odorando quippiam statim vivificatur. Ergo anima
spiritus
est; quae vapore nutritur, reficiturque et augetur. Bibens
homo generosum vinum,
inebriatur et dormit, vinum autem hoc vi
frigoris non facit, cum calidius hoc magis
efficiat, sed quia copiam
vaporum in cerebrum emittit, ad quos attenuandos,
vincendosque
spiritus accurrit: itaque remanent membra absque sensu et
motu,
quos a spiritu habebant, et hoc est somnus. Ergo anima res mobilis
est,
quae nervos intercurrit, et sensum motumque statuae communicat:
In necessitate autem
retrahitur ad refectionem: Proptereaque
vapores somnum afferunt, quod ipse ad illos
vincendos colligitur;
Labor vero quoniam ipsum imminuit, resolvitque; ipse vero
deponit
onus corporis, et ingreditur reficiendi se gratia ex sanguine,
quem
attenuat. Idcirco debilis est pulsus in principio somni, parvus
in medio, quoniam in
penetralibus totus fere operatur, magnus in
fine, quoniam foras iam egreditur
refectus auctusque ex vaporibus.
~ Porro sicuti vini vapores pauci utilesque
inebriant, impediuntque
consuetos motus; ita vapores ex fungis infectis et
napello
consimilibusque succis pravis, prorsus spiritum exuperant,
extinguuntque.
In Epilepsia et Apoplexia id patet, ubi humores
multi replent
cerebrum, spinamque et nervos, auferuntque motum
et sensum. Ad Agnanae lacum est
antrum ubi ingressum animal
quasi moritur: ad aquam vero delatum reviviscit; Locum
ipse
consideravi, et vidi terram nigram in eo, veteri igne combustam: nunc